NIET FOTOGRAFEREN!

Onlangs hoorde ik iemand tegen een groepje fotografen in wording zeggen dat je geen foto’s van tekst mag nemen. Dat is niet goed. Tekst is tekst en een foto is een beeld. Dat leek me nogal kort door de bocht.

Wat was de situatie? We zaten aan het begin van een korte opleiding en iedereen werd gevraagd om zich de volgende les aan de groep voor te stellen door middel van een korte reeks van 5 foto’s. Het idee was wel leuk en gelijk ook een uitdaging. Je leven in 5 foto’s. We zagen katten en honden, iedereen bleek een hobby te hebben (ja, fotografie natuurlijk). Sommige waren grappig en/of interessant. Zo bleek dat je van een persoon veel te weten kan komen door een aandachtige blik op zijn opendeur-koelkast te werpen.

Een van de studentes vertelde over een teleurstelling die ze een tijdje daarvoor had moeten verteren. Een emotionele dip waar ze krachtig een lijn onder trok door haar gedachten in een gedicht neer te schrijven. Dat gedicht was een keerpunt in haar leven. Het werd in steen gebeiteld en achter in de tuin gezet. Als ze buiten keek zag ze het staan en telkens opnieuw dacht ze “dat is voorbij, hier staat de nieuwe ik”. Logisch toch dat die steen, die tekst niet mocht ontbreken in haar fotoreeks.

Mijn conclusie: oppassen met regeltjes, ze kunnen een leidraad zijn maar ze zijn niet altijd juist.

Ik doe het zelf ook regelmatig. Als ik een interessante tekst zie dan neem ik daar een foto van. Vaak gebeurt daar achteraf niets mee. Gewoon een van de zeventigduizend beelden in mijn lightroom-catalogus.  Als die tekst relevant is voor het verslag dat ik maak (lees: voor de impressie van een reis die ik probeer in beeld te brengen) dan komt die foto misschien wel in mijn reisalbum.

Graffiti, straatkunst en gevelreclames kunnen ook deel uitmaken van het onderwerp van een foto. Het verschil is soms klein. Vreemde schriften intrigeren me. Een menukaart in het tamilische schrift van Sri Lanka moet op de foto.

Ik herinner me een kort verlof in Puglia, de hiel van Italië. Mijn vrouw en ik wandelden door de steegjes van Locorotondo. Vanuit mijn ooghoek merk ik dat mijn vrouw een foto neemt van iets wat op een muur geschreven is “Ti amo Antonio”. Ze zegt niets en ik ook niet. Nu moet je weten dat ik Toni heet en dat mijn vrouw een mondje Italiaans spreekt en me vaak Antonio noemt, zeker als ze iets van me verlangt. Bijvoorbeeld “Antonio, zet jij de vuilnis buiten?” Ik weet dat ze me met die foto wil verrassen als we thuis de foto-oogst bekijken. Wat zij niet weet en ik wel is dat ik nog geen 500 meter geleden ook een foto nam: “Ti amo anche io”, ik hou ook van jou. Wie zegt er nu dat ik geen tekst mag fotograferen?

In diezelfde categorie van niet onderbouwde uitspraken is deze: het fotograferen van een bestaande foto is not done. Je verdient er geen pluim op je hoed mee door iemand een mooie foto van een foto van een ander fotograaf te tonen.

En toch fotografeer ik regelmatig foto’s. Soms omdat de foto me inspireert en ik er later nog wel eens terug wil naar kijken maar evenveel keren omdat de foto in zijn omgeving een mooi beeld oplevert. Ik fotografeer dan geen foto maar een situatie waarin ook een foto te zien is Neem nu deze foto. Plaats van opname: het Nationaal museum van Ethiopië in Addis Ababa.

Een van de meest beroemde artefacten die in het museum te zien zijn, is het skelet van Lucy, een 3,2 miljoen jaar oude voorouder van de mensheid die in 1974 in Ethiopië werd ontdekt. Het museum heeft ook een rijke collectie van oude munten, keizerlijke kronen, traditionele kleding en sieraden, etnografische objecten en religieuze iconen.

Naast de permanente tentoonstellingen organiseert het Nationaal Museum ook tijdelijke tentoonstellingen en culturele evenementen om het publiek te informeren over de rijke geschiedenis en cultuur van Ethiopië. Het museum is een belangrijke toeristische attractie in Addis Ababa en trekt jaarlijks duizenden bezoekers van over de hele wereld.

Toe wij Lucy gingen bezoeken in 2018 had onze eigen Koen Vanmechelen er zijn installatie “Incubated Worlds” opgesteld. Het was een uniek artistiek-wetenschappelijk project. Door de integratie van zowel levende als visuele kunstwerken in het wetenschappelijk onderzoek creëert de installatie een nieuw paradigma dat kunst, wetenschap en maatschappelijk engagement samenbrengt in een symbiotische relatie.

Maar dit terzijde. De dame op de foto is een Ethiopische prinses.  Ze verdient dus een plaatsje in het museum. Op zich is er niets interessants aan de foto, gewoon een middelmatig portretje. Maar de manier waarop ze daar scheef hangt te hangen verheft het tot een kunstwerkje.  Het lijkt alsof ze ’s avonds zelf het licht kan uitdoen.

Ik werk niet in opdracht, ik moet niemand plezieren. Als ik het goed vind dan is het goed.