ALLES VOOR DE KUNST

Eerst iets over deze foto. Moet ik toelating vragen om deze foto te nemen? Deze Catalaanse dame staat zeer herkenbaar op de foto. Ik hoor je denken dat dit een gerichte foto is en dat ik dus toestemming moet vragen. De drankjes en de broodjes op zich zijn even belangrijk als de dame die ze brengt. Dit is geen gericht portret maar een niet-gericht sfeerbeeld van een terrasje op de avenida Gracia in Barcelona. Geen toestemming nodig.

En als er een klacht komt? Als een persoon een klacht heeft over een foto die van hem gemaakt is dan is dat omdat hij vindt dat zijn rechten geschonden zijn. Om te kunnen beoordelen dat die klacht ontvankelijk is, moet er overwogen worden of er sprake was van een gerechtvaardigd belang voor het maken en/of publiceren van die foto. Met een gerechtvaardigd belang bedoelt men dat persoonsgegevens (zoals foto’s) mogen worden gebruikt als dit noodzakelijk is voor een legitiem, een gerechtvaardigd belang. Het is afwegen wat belangrijker is, de fundamentele rechten en vrijheden van de betrokkene of het belang van de verwerking van de persoonsgegevens. Dat klinkt ingewikkeld maar het is vrij eenvoudig. Een voorbeeld. Wat is belangrijker? Het recht van de betrokkene om niet gefotografeerd te worden of het recht van de maatschappij om cameratoezicht te houden in openbare ruimtes om de veiligheid te kunnen garanderen. Dit is duidelijk, veiligheid is een gerechtvaardigd belang. Er zijn nog andere gerechtvaardigde belangen waar moet over nagedacht worden: bijvoorbeeld journalistiek en wetenschappelijk werk zijn er twee. Als straatfotograaf zal het niet moeilijk te bewijzen zijn dat we met onze foto’s de basis leggen voor wetenschappelijk werk. De foto’s die Vivian Maier naliet hebben een grote waarde voor sociologisch onderzoek naar de leefgewoonten in Chicago in de jaren ’60 en ’70. Iedereen mag zich journalist noemen en straatfoto’s kunnen documentair journalistiek werk zijn. En er is meer, kunst is ook een gerechtvaardigd belang en fotografie is erkend is als kunstvorm. Over heel de wereld organiseren deftige musea tentoonstellingen met werken van straatfotografen. En geloof maar niet dat die hun onderwerpen allemaal om toestemming hebben gevraagd.

Doe er je voordeel mee. Maak je bedoelingen duidelijk voor er een klacht komt. Zet op je website dat je foto’s moeten beschouwd worden als kunstwerken en dat ze een verslag zijn van wat zich anno 2023 in de publieke ruimte in België afspeelde.
En als je toch bezig bent, maak je lezers duidelijk dat ze hun foto’s op eenvoudig verzoek kunnen laten verwijderen, dat ze daarvoor geen advocaat onder de arm moeten nemen.